Σήμερα η παχυσαρκία θεραπεύεται

Η παχυσαρκία εξαπλώνεται ραγδαία και αποτελεί σήμερα μείζον παγκόσμιο πρόβλημα με ιδιαίτερη επίπτωση στις δυτικές κοινωνίες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη μη λοιμώδη πανδημία της ιστορίας. Υπολογίζεται ότι το 2014, ο αριθμός των παχύσαρκων ατόμων (ΔΜΣ άνω του 30) είχε ξεπεράσει τα 600 εκατομμύρια στον κόσμο, ενώ ο αριθμός των υπέρβαρων (ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30) ξεπερνούσε τα 1,3 δισεκατομμύρια (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Σχεδόν το 1/3 της ανθρωπότητας πάσχει σήμερα από περίσσιο βάρος και η παχυσαρκία τείνει, σε παγκόσμια κλίμακα, να προκαλεί περισσότερους θανάτους από τον λιμό.

Αισιόδοξο μήνυμα αποτελεί το γεγονός ότι η ιατρική χρησιμοποιεί πλέον δοκιμασμένα όπλα για να θεραπεύσει τις μέχρι πρότινος πρακτικά αθεράπευτες μορφές παχυσαρκίας. Κατά τη δεκαετία του ‘90 αναπτύχθηκε η επονομαζόμενη «βαριατρική χειρουργική», δηλαδή οι χειρουργικές επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας. Από το 1998, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι: «Η χειρουργική αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο κατά των σοβαρών μορφών (BMI>35) και πολύ σοβαρών μορφών (BMI>40) της παχυσαρκίας».

Οι επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας γίνονται σήμερα με τη λαπαροσκοπική μέθοδο, δηλαδή χωρίς τομή και χωρίς το σχετικό πόνο, καθώς και με ελαχιστοποιημένο χρόνο νοσηλείας.

ΦΩΤΟ: Χριστίνα Βάζου www.christinavazou.com

ΦΩΤΟ: Χριστίνα Βάζου www.christinavazou.com

Δεν υπάρχει μια και μοναδική επέμβαση ιδανική για όλες τις περιπτώσεις. Για κάθε περίπτωση παχυσαρκίας αντιστοιχεί η επέμβαση που παρουσιάζει τα περισσότερα πλεονεκτήματα στο συγκεκριμένο παχύσαρκο άτομο. Οι επεμβάσεις αυτές δρουν με διάφορους μηχανισμούς: μείωση της ποσότητας τροφών που δύναται να φάει ο ασθενής (περιοριστική επέμβαση), μείωση των βουλιμικών τάσεων, μείωση της απορρόφησης των θερμίδων που περιέχονται σε ένα γεύμα (δυσαπορροφητική επέμβαση).

Οι μεγάλες κατηγορίες επεμβάσεων

Οι βαριατρικές επεμβάσεις μπορούν να καταταχτούν σε τρεις βασικές κατηγορίες.

Η πρώτη αφορά την τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου. Η επέμβαση αυτή είναι αποκλειστικά περιοριστική.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά επεμβάσεις που περιορίζουν την γαστρική χωρητικότητα. Πρόκειται για την αφαίρεση του γαστρικού θόλου, γνωστή επίσης ως «μανίκι» ή sleeve στην αγγλική ορολογία. Πρόκειται για μια επέμβαση που δρα ταυτόχρονα περιοριστικά και ανασταλτικά προς την βουλιμία. Η super-sleeve που αναφέρεται σε ορισμένα δημοσιεύματα δεν είναι ξεχωριστή επέμβαση αλλά αφορά την έκταση της αφαίρεση του γαστρικού θόλου. Στην κατηγορία αυτή ανήκει και η πτύχωση του στομάχου, η οποία όμως δεν έχει ανασταλτική δράση προς τη βουλιμία.

Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τις παρακάμψεις των τροφών στον πεπτικό σωλήνα. Πρόκειται για δυσαπορροφητικές επεμβάσεις, αν και πολλές απ’ αυτές έχουν και περιοριστική δράση. Η πιο συνηθισμένη είναι γαστρική παράκαμψη (gastric by pass). Το λεγόμενο mini-by pass δεν αποτελεί «μικρότερη παράκαμψη», όπως λανθασμένα αφήνει να υπονοηθεί η ονομασία του, αλλά μια τεχνική απλουστευμένη που καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή μειώνει την απορρόφηση θερμίδων. Η χολοπαγκρεατική παράκαμψη είναι επέμβαση με πολύ βαρύτερες συνέπειες, εφόσον καταργεί τελείως την απορρόφηση των λιπαρών ουσιών.

ΦΩΤΟ: Χριστίνα Βάζου www.christinavazou.com

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική σε 2 στάδια αποτελεί εναλλακτική μέθοδο για λόγους ασφάλειας. Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου μια βαριά επέμβαση (πχ γαστρική παράκαμψη) θεωρηθεί μεν ιδανική λύση, αλλά εμπεριέχει σημαντικό εγχειρητικό κίνδυνο λόγω εξαιρετικά υψηλού ΒΜΙ. Τότε πραγματοποιείται σε πρώτο στάδιο η πιο απλή επέμβαση και μετά από περίπου 12 με 18 μήνες, οπότε ο ασθενής έχει χάσει σημαντικό μέρος του περιττού βάρους του και δεν παρουσιάζει υψηλό εγχειρητικό κίνδυνο, πραγματοποιείται και το δεύτερο στάδιο της θεραπείας.

Ας σημειώσουμε ότι το ενδογαστρικό μπαλόνι δεν είναι μόνιμη λύση και συνεπώς χρησιμοποιείται εξαιρετικά και μόνο σε άτομα που παρουσιάζουν πρόσκαιρο πρόβλημα παχυσαρκίας.

Αποτελεσματικότητα της βαριατρικής χειρουργικής

Η αποτελεσματικότητα της βαριατρικής χειρουργικής, όσο αφορά της θεραπεία της παχυσαρκίας αλλά και τη βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης, είναι πλέον πλήρως τεκμηριωμένη. Ας αναφέρουμε, μεταξύ πολλών άλλων, τη μελέτη της Mayo Clinic, σύμφωνα με την οποία η βαριατρική χειρουργική επιφέρει 89% μείωση της πενταετούς θνησιμότητας (βλ. σχετικό πίνακα).

Τα αποτελέσματα σε μείωση βάρους, όταν τηρούνται οι σωστές ενδείξεις και ακολουθεί η δέουσα μετεγχειρητική παρακολούθηση, στατιστικά κυμαίνονται μεταξύ 70 και 80%. Δηλαδή ένα άτομο που έχει 50 κιλά περίσσιο βάρος, αναμένεται στατιστικά να χάσει από 35 ως 40 κιλά. Τα ποσοστά αυτά είναι βέβαια στατιστικά και μπορούν να βελτιωθούν υπό δυο όρους, που εξαρτούνται από τον ίδιο τον ασθενή. Ο πρώτος όρος αφορά την ποιότητα της διατροφής. Ένας ασθενής που τρώει μικρότερη ποσότητα και ταυτόχρονα φροντίζει να επιλέγει υγιεινές τροφές, θα χάσει περισσότερο βάρος από κάποιον άλλο, που τρώει εξίσου λιγότερο αλλά καταναλώνει κυρίως φαστφούντ ή άλλες ανθυγιεινές τροφές.

Ο δεύτερος όρος αφορά την κινητικότητα. Ο ασθενής-παχύσαρκος που θα αξιοποιήσει την απώλεια βάρους του για να επανακτήσει μια φυσιολογική κινητικότητα, θα αδυνατίσει τελικά περισσότερο από εκείνον που θα μείνει καθηλωμένος στην αδράνεια του καναπέ.